Zorginhoudelijke indicatoren

De thema's

Kwaliteitsindicatoren

Jaarlijks rapporteert Sensire over de kwaliteitsindicatoren. De verplichte indicatoren zijn:

• Gezamenlijke afspraken over behandeling rond het levenseinde (Advanced Care Planning)
  
• Aandacht voor eten en drinken
  
• Bespreken medicatiefouten in team (Medicatieveiligheid)
  

Daarnaast is er in overleg met zorgprofessionals (regieverpleegkundigen ouderenzorg en behandelaren) gekozen voor twee extra indicatoren:

• Terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen (Vrijheid en veiligheid)
  
• Medicatiereview (percentage bewoners waarvoor een medicatiereview heeft plaatsgevonden)
  

Aangezien er op locaties waar alleen wonen zonder behandeling geboden wordt (Wehmepark en Grotenhuis) geen medicatiereview wordt uitgevoerd, is voor deze locaties de indicator casuïstiekbespreking decubitus als tweede keuze indicator gekozen.

Deze indicatoren zijn vorig jaar ook door Sensire gekozen. Sensire vindt dit twee belangrijke onderwerpen die iets zeggen over de kwaliteit van zorg die we leveren. De meting over 2023 helpt een beeld te vormen waar de klantlijn Wonen met Zorg nu staat om van daaruit te bekijken welke aanvullende acties nodig zijn. Aangezien deze twee keuze indicatoren vorig jaar ook zijn gekozen, kunnen de gegevens naast elkaar gelegd worden om te kijken of er ontwikkelingen zijn omtrent deze indicatoren. Hieronder volgt per indicator een korte toelichting. 

Advanced Care Planning

Het overgrote deel van de bewoners van de woonlocaties bevindt zich in de laatste levensfase. De behoefte aan palliatieve zorg is daardoor groot. De werkgroep palliatieve zorg ziet een toenemende hulpvraag, met name op het gebied van zingevingsvraagstukken en dilemma’s die spelen in de palliatieve fase. In 2023 hebben de aandachtsvelders palliatieve zorg (welke in elk team vertegenwoordigd zijn) een scholing gevolgd waarin onder andere aandacht is besteed aan de verschillende dimensies van palliatieve zorg en het in gesprek gaan met bewoners en naasten over wensen, doelen en voorkeuren in de laatste levensfase.

Binnen Sensire zijn wij ons bewust van de mogelijke impact van veranderingen in de gezondheid van onze bewoners. De medisch regiebehandelaar (specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundig specialist of physician assistant) van Sensire gaat daarom met de bewoner en eventueel de naaste in gesprek om de impact te bespreken en samen doelen van zorg en behandeling af te stemmen. De keuzes die bewoners en hun naasten daarin maken over het behandelen van ziekte, ziekenhuisopname en over reanimatie worden zo specifiek mogelijk vastgelegd in het behandeldossier. Bij locaties waar Wlz zonder behandeling wordt aangeboden, werken wij samen met de huisarts.

In het individuele bewonersdossier is opgenomen wat er van de medewerkers van Sensire wordt verwacht bij een acute situatie, zoals een infectie, een bloeding of een hersen- of hartinfarct. Streven is om dit bij inhuizing vast te leggen, maar in ieder geval binnen 6 weken na de inhuizing. Er wordt op basis van de afspraken met de bewoner en zijn familie gehandeld. Vaak zijn er ook afspraken over het wel of niet medisch behandelen in een ziekenhuis. In die gevallen waarin een acute ziekenhuisopname nodig is, is er veelal sprake van een acute medische situatie waarin de inzet van de medische specialistische beoordeling noodzakelijk is. Periodiek evalueert de arts of verpleegkundig specialist deze beslissingen met de bewoner. 

Aandacht voor eten en drinken

Door verhuizing naar een verpleeghuis kan de eetlust verminderen. Ook zien we dat veel nieuwe bewoners aanvankelijk in een minder goede voedingstoestand zijn. Goed en voldoende eten en drinken is belangrijk voor de conditie, weerstand, autonomie en het welzijn van onze bewoners. Het is ons streven om de voedselvoorkeuren van al onze bewoners regelmatig te bespreken en vast te leggen. Het gaat hierbij zowel om voorkeuren voor bepaald eten of drinken, als voorkeuren rondom het aanbieden hiervan. Er wordt daarom ook aandacht aan dit thema besteed in de anamnese-vragenlijst. Op steeds meer locaties wordt bovendien vers gekookt. Ook wordt er op elke locatie maandelijks een voedingsspreekuur georganiseerd met de diëtist/logopedist, waarin onder andere alle bewoners met slikproblemen besproken worden en andere vragen op het gebied van voeding gesteld kunnen worden. We zien dat er op elke locatie op een eigen manier heel veel aandacht aan geschonken wordt aan eten en drinken, passend bij de doelgroep.

Medicatieveiligheid

De geneesmiddelencommissie binnen Sensire bestaat uit een multidisciplinair team met als doelstelling toezien op en adviseren over medicatieveiligheid en kostenontwikkeling. De commissie rapporteert aan de directie Behandeling & Revalidatie en adviseert over het medicatiebeleid waar het bewoners en revalidanten betreft. De commissie is verantwoordelijk voor een visie op medicatiebeleid.

In mei 2023 is voor de baxterrollen de overstap gemaakt van combidose naar multidose. Dit wil zeggen dat we van één medicijn per zakje over zijn gegaan naar meerdere medicijnen per zakje. Dit maakt de baxterrol een stuk overzichtelijker en scheelt aanzienlijk in kosten. Voor mutaties in de baxterrol zijn afspraken gemaakt.

In mei 2023 is een pilot gestart met een digitale opiaten registratie. In de zomer is deze pilot uitgebreid en uiteindelijk zo goed bevallen dat Sensire deze werkwijze op 1 december heeft uitgerold binnen de gehele organisatie. De digitale registratie geeft een beter overzicht van de voorraad en de mutaties en daarnaast scheelt dit papier.

Afgelopen jaar zijn er drie bijeenkomsten georganiseerd voor aandachtsvelders medicatieveiligheid. In deze bijeenkomsten wordt een thema uitgelicht middels een scholing en daarnaast is er aandacht voor het optimaliseren van de werkprocessen rondom medicatieveiligheid. Eén van de thema’s die afgelopen jaar aandacht heeft gehad is diabetes. Dit heeft naast een vergroting van de kennis bij aandachtsvelders, ook geleid tot het beter vinden van de diabetesverpleegkundige bij complexe diabeteszorg. Onze aandachtsvelders zijn van enorm belang in de verspreiding van alle informatie rond medicatie en medicatieveiligheid voor zowel de geneesmiddelencommissie als de teams.

Voor Wlz zonder behandeling heeft de geneesmiddelencommissie samen met de betreffende afdelingen de afspraken met lokale apotheken op een rij gezet. De werkwijze voor deze afdelingen is anders, omdat zij niet met de instellingsapotheek werken. 

Medicatiereviews

Jaarlijks vinden er medicatiereviews plaats voor elke bewoner om te beoordelen of de bewoner de juiste medicatie ontvangt. Dit is een review met de arts, apotheker en iemand van de zorg. We zien dat nagenoeg alle bewoners (langer dan zes maanden woonachtig op de locatie op de peildatum) een medicatiereview hebben gehad.

Leren van incidenten

Binnen heel Sensire worden (bijna-) incidenten met betrekking tot medicatie gemeld en geanalyseerd. Waar nodig wordt de geneesmiddelencommissie geraadpleegd om mee te denken in de oplossing. Er is een proces ingericht om meldingen aan de apotheek te doen (Melding Incident Apotheek (MIA)), echter is dit een omslachtig proces. Na de harmonisatie van elektronische cliëntendossiers, zal begin 2024 het MIA proces worden herzien. 

De kwaliteit van het proces medicatieveiligheid

Omdat medicatie over veel schijven gaat, is het van belang om hierover met elkaar goed het gesprek aan te gaan en medewerkers te scholen waar dat nodig is. Zo kunnen we de kwaliteit van het proces medicatieveiligheid borgen en verbeteren waar nodig.

Maandelijks is er een afstemmoment met apotheek Medigoed om de lopende zaken en knelpunten te bespreken. Op dit moment merken we dat een maandelijks overleg nog noodzakelijk is om de lopende acties te kunnen bespreken. Als de samenwerking met Medigoed verder ingeregeld is, zal de frequentie van overleggen naar verwachting omlaag kunnen.

Jaarlijks wordt er op elke afdeling door onze apotheek Medigoed geaudit om de kwaliteit van medicatieveiligheid te waarborgen. Uitkomsten van de medicatieveiligheidsaudits worden gedeeld met de betreffende afdelingen en de adviseurs zorgproces en kwaliteit houden een vinger aan de pols of de aanbevelingen opgepakt worden. 

Vrijheid en veiligheid

Onvrijwillige zorg wordt binnen Sensire in beginsel niet toegepast. We hanteren dan ook de visie “vrijwillige zorg, tenzij”. We zetten alleen onvrijwillige zorg in als er geen andere alternatieven zijn en er sprake is van een ernstig nadeel. Het is altijd om de bewoner of anderen te beschermen en de veiligheid van de bewoner en diens omgeving te vergroten.

Toepassing onvrijwillige zorg in 2023

In de analyse over 2022 werd de verwachting geschetst dat het aantal registraties Onvrijwillige zorg (Ovz) in 2023 zou toenemen door een steeds hogere mate van bewustzijn rondom de inzet van onvrijwillige zorg. Dit is inderdaad terug te zien in 2023. In Bijlage 1 is de volledige weergave van cijfers te zien. Over het algemeen blijkt dat er afgelopen jaar veel geleerd is; de definities van maatregelen zijn helderder en de zorgprofessionals weten beter hoe ze de registraties juist moeten doen.

In 2023 zijn 48 bewoners opgenomen met een RM (31 in 2022), daarnaast zijn 46 bewoners opgenomen met een IBS (30 in 2022). Deze stijging sluit aan bij de landelijke trend dat mensen met dementie langer thuis wonen, waarbij soms risicovolle situaties ontstaan en een RM- of IBS opname noodzakelijk is. In de regio Zutphen/Lochem en Achterhoek-west doet Sensire alle opnamen met een IBS. Binnen Sensire hebben we voldoende capaciteit om te kunnen voldoen aan de opnamebehoefte.

In de cijfers uit Bijlage 1 is te zien dat 33 bewoners onvrijwillige zorg hebben ontvangen, terwijl zij met een vrijwillige status zijn opgenomen. Dit is onder bepaalde voorwaarden mogelijk en wordt getoetst door de Wzd-functionarissen.

Vanuit alleen de cijfers is geen duiding te geven of onvrijwillige zorg goed en zo minimaal mogelijk wordt ingezet binnen de organisatie. De Wzd-functionarissen (binnen Sensire altijd een specialist ouderengeneeskunde) geven daarop aanvullend aan dat zij zien dat de teams de juiste afwegingen maken om Ovz in te zetten. Het advies dat zij aan een team teruggeven is vooral gericht op volledigheid in het hele proces, zoals of de familie akkoord is en of er gedacht is aan een afbouwplan. Er mag nog meer aandacht komen bij de teams en Wzd-functionarissen op het registreren van de juiste categorie Ovz. Tabel 1 hieronder geeft een weergave van de inzet Ovz, gesorteerd op type maatregel. De meeste categorieën blijven qua aantal ongeveer gelijk vergeleken met 2022.

Na de analyse over de gegevens van de eerste helft van 2023, bleek dat nagenoeg alle registraties op insluiting in de afgelopen jaren onjuist waren. In de zomer van 2023 is er daarom volop aandacht geweest voor de registraties op insluiting. De registraties op insluiting zijn gestopt, maar konden niet uit het ECD (elektronisch cliëntendossier) verwijderd worden, vandaar dat de overzichten hierop handmatig zijn aangepast. Vanaf de zomer is er gestuurd op de juiste registratie ‘insluiting’, die binnen Sensire alleen in de afzonderingsruimte (comfortroom) op de Boomgaard (een PG-intensief afdeling) kan plaatsvinden. Het beleidsdocument over de Wzd is aangevuld met een verdere verduidelijking wanneer een maatregel insluiting betreft.

In de categorie ‘Het beperken van de bewegingsruimte door plaatsing op een gesloten afdeling’ is een toename te zien van 27 naar 40 maatregelen in de tweede helft van 2023. In de zomer van 2023 is aandacht geweest om bij een volledig gesloten afdeling deze maatregel te registreren, indien de bewoner pogingen doet om de afdeling te verlaten. Voorheen werd dit niet standaard gedaan, wat maakt dat in deze categorie een stijging in te zien is.

De registratie van het aantal meldingen mbt medicatie buiten de richtlijn wisselt over de periodes. Door de gevarieerde doelgroep is het moeilijk te beoordelen wat dit zegt. De afweging of psychofarmaca buiten de richtlijn valt en als maatregel geregistreerd moet worden is complex. Dit is onder andere afhankelijk van de indicatie voor bepaalde medicatie. Acties om beter te faciliteren in het juist registreren van deze maatregel staan vermeld bij Plannen voor 2024.

Audit WZD

Zowel begin als eind 2023 heeft er een audit plaatsgevonden om de uitvoering van de Wzd intramuraal in kaart te brengen. Dit leverde over het algemeen een positief beeld op: in de audit eind 2023 bleek dat de zorgverantwoordelijken beter weten wat hun rol inhoudt ten opzichte van de audit van begin 2023. De procesbeschrijving Wzd wordt goed gevonden en de dashboards vanuit het ECD met een overzicht van de ingezette maatregelen per afdeling zijn ondersteunend. Teams durven steeds meer kritische vragen te stellen als er onvrijwillige zorg wordt ingezet en er wordt gezocht naar alternatieven. De scholing voor coördinerend verpleegkundigen en regieverpleegkundigen ouderenzorg is als positief ervaren door zowel WmZ als B&R.

Naast de positieve ontwikkeling die gezien is in de audits, zijn er ook punten ter verbetering. De zorgverantwoordelijken merken dat de Wzd-functionarissen niet altijd op één lijn zitten en hiermee niet hetzelfde denken over de uitvoering van de wet in de praktijk. Zowel zorgverantwoordelijken als Wzd-functionarissen ervaren een hoge administratieve last met de inzet van het stappenplan. Voor nieuwe medewerkers moet aandacht zijn dat zij juist ingewerkt worden op de Wzd. Tot slot wordt verschil opgemerkt tussen de regio’s Zutphen en Doetinchem: het kennisniveau over de Wzd is verschillend en daarbij leeft in de ene regio de samenwerking met artsen al meer dan in de andere regio.

Op basis van de audits zijn diverse verbeteracties opgesteld. Zo wordt de Wzd meegenomen in de intervisiemomenten van de zorgteams en regieverpleegkundigen ouderenzorg en hebben de Wzd-functionarissen sinds half 2023 betere afstemming om eenduidig te werken. Gewerkt wordt nog aan een goede borging van de scholing over de Wzd. 

Cliëntvertrouwenspersoon

De cliëntvertrouwenspersonen zijn in 2023 ingeschakeld bij vijf unieke cliënten. Hierin zijn zes kwesties van informatie en vijf kwesties van onvrede behandeld. Binnen Sensire hebben 76 locatiebezoeken plaatsgevonden van de cliëntvertrouwenspersonen en hebben zij 20 keer voorlichting gegeven aan onder andere teams, geestelijk verzorgers en verwanten.

Afgelopen jaar waren er verschillende signalen dat de rol van de cliëntvertrouwenspersoon onvoldoende duidelijk is. Dit en aanknopingspunten om de samenwerking met de cliëntvertrouwenspersonen verder te verbeteren, worden in 2024 opgepakt.  

Maatregelen om onvrijwillige zorg te voorkomen

Binnen Sensire wordt er een breed scala aan maatregelen ingezet om vrijheidsbeperking terug te dringen. Deze maatregelen zijn beschreven in de analyse over 2022 en zijn in 2023 doorgezet:

• opleiding en scholing voor en in teams, indien mogelijk klinische lessen op afdeling, constante aandacht voor proces probleemgedrag;
  
• scholing in de vorm van “u woont nu hier”;
  
• scholing over dementie, delier, gedragsproblemen;
  
• informatie via sociaal intranet;
  
• bekend maken van de alternatievenbundel en onder de aandacht houden;
  
• toegang tot documenten, processen en andere relevantie informatie via het Kennisplein van Sensire;
  
• implementatie / toepassen van gedragsspreekuren;
  
• organiseren van MDO (ook op locatie zonder behandeling);
  
• de inzet psychosociale interventies als muziektherapie;
  
• de inzet (gz)psychologen en ouderenpsychiaters.
  

Aanvullend zijn in 2023 onderstaande acties opgepakt:

Gedragsspreekuren (GSU)

Op elke afdeling worden gedragsspreekuren gehouden om multidisciplinair probleemgedrag te bespreken. De psycholoog is eigenaar van het GSU, de overige aanwezigen zijn: coördinerend verpleegkundige, specialist ouderengeneeskunde of verpleegkundig specialist / physician assistant, ergotherapeut en verzorgende.

Probleemgedrag wordt zo veel mogelijk proactief aangepakt door het gedrag te analyseren en vast te stellen wat de oorzaken van het gedrag kan zijn. Aan de hand hiervan worden er gericht interventies uitgezet; dit kan zijn in de vorm van een benaderings- of omgangsadvies, maar kan ook gaan om de inzet van hulpmiddelen of medicatie. De complexiteit van de problematiek van bewoners op de afdeling bepaalt de frequentie van de overleggen. De vorm van het gedragsspreekuur is een cyclische werkwijze zoals geadviseerd in de landelijke richtlijn probleemgedrag.

Open deuren beleid

De afgelopen jaren zijn diverse acties ondernomen om de deuren van onze locaties te openen. Dit aan de hand van een draaiboek die per afdeling/locatie doorlopen kan worden. In 2023 zijn verdere voorbereidingen getroffen om in 2024 op meer afdelingen de deuren te kunnen openen. 

Plannen voor 2024

Vanuit bovenstaande analyse over 2023 zijn verschillende leer- en ontwikkelpunten naar voren gekomen die verwerkt zijn in het jaarplan van het kernteam Vrijheid & Veiligheid. De belangrijkste plannen voor 2024 zijn als volgt:

Wzd in de thuissituatie

In 2023 is voor de regio’s Oost en West Achterhoek en Lochem/ Zutphen een regionale uitwerking van het stappenplan in de thuissituatie ontwikkeld. In februari en maart 2024 zijn er scholingen aan oa wijkverpleegkundigen geweest, de huisartsen volgen later. Het plan voor implementatie van het stappenplan in de thuissituatie wordt in 2024 verder uitgewerkt en doorgevoerd.

Pilot minimale registratielast Wzd

In 2023 zijn de voorbereidingen getroffen om samen met Gerimedica (leverancier ECD) en drie andere zorgorganisaties een pilot te starten genaamd ‘Minimale registratielast Wzd’. In deze pilot wordt de onvrijwillige zorg op een andere manier geregistreerd dan in het huidige stappenplan. Dit met als doel de registratie beter aan te laten sluiten op het reguliere zorgproces én de administratieve last te verlichten. De pilot is in februari 2024 gestart en de eerste resultaten zijn veelbelovend.

Bestuurlijke afspraken

December 2023 zijn de ‘Bestuurlijke afspraken uitvoering Wet zorg en dwang’ gepubliceerd, welke in februari door 18 organisaties is ondertekend. Binnen Sensire is begin 2024 een uitwerking gemaakt van de uitvoering van de bestuurlijke aanpassingen. In 2024 worden deze doorgevoerd.

Registratie van medicatie als maatregel

De afweging of bepaalde medicatie onder de maatregel ‘medicatie buiten de richtlijn’ valt is complex. In principe weten de voorschrijvers wanneer medicatie als maatregel geregistreerd moet worden. Om de registraties van medicatie nog beter te faciliteren, worden komend jaar de volgende acties uitgezet:

• Inzoomen op registraties van maatregel ‘medicatie’.
  
• Psychofarmaca als onderwerp op het farmacotherapeutisch overleg.
  
• Overzicht maken welke medicatie onder de maatregel ‘medicatie’ valt en wat de indicatie is om deze medicatie voor te schrijven.
  

Registratie Ovz binnen revalidatie en wonen met zorg zonder behandeling

Sensire levert ook zorg op revalidatieafdelingen en aan bewoners die wel zorg, maar geen behandeling ontvangen. Bij deze twee zorgvormen is de registratie van Ovz bij klanten met dementie niet voor iedereen duidelijk en dit behoeft komend jaar verdere aandacht. Voor wonen met zorg zonder behandeling, zal dit meegenomen worden in de implementatie van de Wzd in de thuissituatie. Voor de revalidatie volgt in 2024 verdere afstemming met de regieverpleegkundigen en een Wzd-functionaris om de registratie aldaar goed in te richten.

Conclusie

Bovenstaande analyse laat zien dat Sensire in de uitvoering van de Wzd al veel bereikt heeft: er wordt meer geregistreerd en er is beter zicht op de toepassing van de wet. De diverse acties die zijn ondernomen de afgelopen jaren hebben daarmee zijn vruchten afgeworpen. Daarnaast zijn de regionale samenwerkingsafspraken rondom de Wet zorg en dwang een heel positieve ontwikkeling in de extramurale setting. We zijn echter ook realistisch en zien punten ter verbetering. Zo is op dit moment onvoldoende inzicht of de afweging in welke categorie een maatregel geregistreerd moet worden goed plaatsvindt. De rol van de Wzd-functionarissen behoeft daarbij aandacht. De uitkomsten van de pilot minimale registratielast Wzd in combinatie met de bestuurlijke afspraken zullen in 2024 naar verwachting zorgen voor minder registratielast voor de zorgprofessionals. Daarnaast zal er in 2024 veel aandacht uitgaan naar de implementatie van de Wet zorg en dwang in de extramurale setting in samenwerking met regionale partners. Met behulp van deze speerpunten zet Sensire de positieve lijn rondom de Wet zorg en dwang hopelijk ook in 2024 voort.

Overige ontwikkelingen binnen het zorgproces

Naast bovenstaande thema’s die deel uitmaken van het zorgproces, zijn er natuurlijk ook andere relevante ontwikkelingen op het gebied van zorginhoud:

Kaders behandeling Wonen met zorg

Begin 2023 zijn in samenspraak met cliëntenraad, regieverpleegkundigen ouderenzorg en de medische vakgroep de kaders geoptimaliseerd waarmee binnen geheel Wonen met zorg behandeling wordt geboden. Dit betreft onder meer de uitgangspunten en kaders voor de multidisciplinaire afstemming, gedragsspreekuren en de beschikbare formatie van alle paramedische disciplines. In het maandelijks overleg tussen regieverpleegkundigen en behandeldisciplines wordt deze samenwerking geëvalueerd.

Apparatuur en noodvoorraad op iedere locatie

Afgelopen jaar waren er zorgen rondom het beheer van (medische) apparatuur binnen Wonen met Zorg: voor veel apparatuur was onduidelijk wat de vaste standplaats was, hoe het onderhoudsproces ingeregeld was en wat te doen als een apparaat kapot was. Er is daarom een nieuw werkproces medische apparatuur en noodvoorraad medische materialen opgesteld en vastgesteld. Alle afdelingen hebben de opdracht gekregen om hun processen conform dit werkproces in te richten. Hiermee beogen we binnen Sensire eenduidigheid te krijgen in welke medische materialen en apparatuur er in spoedsituaties of ANW beschikbaar dient te zijn en in het proces van uitlenen van deelbare apparatuur.

Samenwerking met externe partijen

Soms schakelen we externe expertise in rondom de zorg van onze bewoners. Bijvoorbeeld omdat we zelf deze expertise niet in huis hebben om de zorg op dit gebied goed te borgen. Op bijvoorbeeld het gebied van mondzorg en pedicure werken we daarom samen met externe partijen. Met deze partijen hebben we samenwerkingsafspraken gemaakt en werken we gezamenlijk aan kwalitatief goede zorg voor onze bewoners.

Geharmoniseerd bewonersdossier

Na een zorgvuldige voorbereiding zijn in november 2023 alle Wonen met zorg team overgegaan op het bewonersdossier ONS. Dit was een hormonisatieproject met aanzienlijke impact, maar wel een noodzakelijke om verdere ontwikkeling mogelijk te maken. Het feit dat alle bewoners nu in één ONS omgeving staan, maakt het onder andere eenvoudiger om de werkprocessen verder te harmoniseren en optimaliseren. Ter voorbereiding op de harmonisatie van het bewonersdossier zijn diverse (verplichte) trainingen georganiseerd op het gebied van dagelijks werken in ONS en een zorgplan opstellen. Deze maakten de overgang naar het nieuwe ONS, samen met een gedegen voorbereiding van de projectgroep, tot een succes.