Zelf het dorp in en een ijsje eten - dat is vrijheid!
"Wat vrijheid inhoudt voor mijn moeder? Zelf het dorp in met wat geld op zak voor haar vertrouwde koffie in de supermarkt. Of naar dat leuke cafeetje, een ijsje eten. Eenvoudige dingen die voor velen heel gewoon zijn en die extra glans aan de dag kunnen geven." Locatieraadslid Ada Goldsmid is blij dat dit nu kan, op de Sensire-locatie Sydehem in Zeddam. Haar moeder Riek (83) met beginnende dementie kwam daar een half jaar geleden wonen. Sydehem stapte op 16 mei af van het cijferslot op de deuren en geeft zo inhoud aan ‘Vrijheid voor dementie’.
Ruimte voor dementie op Sydehem Zeddam
Irmgard Evers is coördinerend verpleegkundige van de afdeling Hettenheuvel. "Wij hebben direct onze vinger opgestoken toen de vraag kwam welke locatie hier in de regio de Achterhoek als eerste de deuren wilde openen voor bewoners met dementie. In Zutphen en Lochem was er al ervaring mee en ook de nieuwe Wet zorg en dwang pleit duidelijk voor meer vrijheid. Uiteindelijk kent straks geen enkele locatie van Sensire nog gesloten deuren."
Vrijheid en veiligheid wegen
Het vervangen van de codesloten op psychogeriatrische afdelingen door gps-trackers en dwaaldetectietags voor bewoners vergt een zorgvuldige voorbereiding. Niet alleen facilitair en technologisch maar vooral in de hoofden van de betrokken medewerkers, bewoners en hun naasten. Irmgard: "Onder de collega’s heerste aanvankelijk terughoudendheid. Op een schaal van nul tot tien scoorde niemand onder de vijf en de meesten daar net boven. Nadat we een presentatie hadden gegeven raakte men enthousiaster en schoof het cijfer wat op naar boven. De tendens was 'Ik vind het spannend, maar zie het belang'. Veel komt aan op het durven vertrouwen op de bewoners zelf en op de technologie. Ook onze precieze manier van voorbereiden was belangrijk."
Irmgard vertelt over het verschil tussen gevoel en verstand: "Met je verstand weet je dat de organisatie gekozen heeft voor dit beleid en dus verantwoordelijk is. Maar voor je gevoel ben jij verantwoordelijk. 'Wat als er iets gebeurt als ik dienst hebt?', denk je. We bieden volop ruimte aan zulke vragen en gevoelens."
Irmgard over iemand zelfstandig naar buiten laten gaan: "Een optie is om iemand een vaste route aan te leren zodat hij zelfstandig kan gaan wandelen, bijvoorbeeld met de ergotherapeut, een familielid of zorgmedewerker. Verder hebben we de buurt geïnformeerd over 'Vrijheid voor Dementie' en is de wijkagent op de hoogte."
Zelf kunnen kiezen
Ook bewoners en familie kunnen met vragen of angsten zitten. Ada gaat ervan uit dat haar moeder niet in haar eentje naar buiten zal gaan. "Behalve dat ze dat ongezellig vindt, voelt ze zich onzeker, omdat ze hier de weg niet kent." Ze heeft weliswaar een gps-tracker en een dwaaldetectietag, toch gaat ze het liefst samen met een mevrouw die wél uit Zeddam komt. Irmgard vertelt over een bewoner die beslist niet zelfstandig de deur uit wil: ‘Dat doe ik niet. Ik heb vasculaire dementie, ik verdwaal en dan word ik bang.’ Irmgard vindt het belangrijk toch het gevoel van vrijheid te bieden. "Dat hoeft niet te betekenen dat je die vrijheid ook neemt."
Job Joosse is ook nauw betrokken bij Sydehems ontwikkeling naar meer vrijheid. Hij reageert: "Precies die keuze tussen wel of niet je vrijheid nemen – daar gaat het om. Dat is zelfstandigheid." Zijn vrouw Petra (81) met dementie woont ook op Hettenheuvel maar kan zelf niet onbegeleid naar buiten omdat iemand haar rolstoel moet duwen. Haar besef van vrijheid is bovendien zeer beperkt. Als lid van de locatieraad zet Job zich actief in voor de andere bewoners.
